“યાદ” રદીફની ગઝલો

જિગર મુરાદાબાદીએ ‘યાદ’ રદીફ પર લખેલી ગઝલ એટલી પ્રખ્યાત થઇ હતી કે ગુજરાતના ત્રણ પ્રસિધ્ધ ગઝલકારોએ એ ‘યાદ’ રદીફ લઇને જે ગઝલો લખી છે એની ઝલક નીચે પ્રમાણે છે:
(જિગર મુરાદાબાદીની એ પ્રખ્યાત ગઝલ મારી પાસે નથી… જો કોઇ પાસે હોય તો અહિં એનો સમાવેશ કરી શકે છે.)

મરીઝ: (13 શેરોની આ આખી ગઝલ લયસ્તરો પર ઉપલબ્ધ છે.)

રહેશે મને આ મારી મુસીબતની દશા યાદ
બીજા તો બધા ઠીક છે, આવ્યો ન ખુદા યાદ

આ દર્દ મહોબતનું જે હરગિઝ નથી મટતું
ઉપરથી મજા એ કે મને એની દવા યાદ

મન દઇને ‘મરીઝ’ એ હવે કંઇ પણ નથી કહેતાં
સૌ મારા ગુનાની મને રહેશે સજા યાદ

સૈફ પાલનપુરી: (આ ગઝલ આખી મારી પાસે નથી)

ના મારા ગુના યાદ કે ના એની સજા યાદ
રહી ગ્યો છે અમસ્તો જ મને મારો ખુદા યાદ

બે ચાર પ્રસંગો છે જે હું કહેતો ફરું છું
ક્યાં છે હવે મારી મને સંપૂર્ણ કથા યાદ

ભૂતકાળનો જાણે એ પ્રસંગ હોય એ રીતે
આવે છે હવે ‘સૈફ’ મને મારે કઝા યાદ

હરીન્દ્ર દવે: (7 શેરોની આ આખી ગઝલ પણ લયસ્તરો પર ઉપલબ્ધ છે.)

કોને ખબર તને હશે એ મારે દશા યાદ?
મુજને તો આ ઘડી સુધી છે તારી સભા યાદ

વીસરી ગયો’તો એમને બેચાર પળ કબૂલ
આપી ગયા હવે એ જીવનભરની સજા યાદ

પૂછો તો અંશ માત્ર બતાવી શકું નહીં
મનમાં તો એની છે મને એક્કે અદા યાદ

(ગુજરાતી ગઝલનાં સો વર્ષને વધાવતી પુસ્તિકા ‘ગઝલ 101’માંથી…
સંપાદન: રમેશ પુરોહિત)